Konwencja jest skutecznym narzędziem, które pomaga osobom niepełnosprawnym, społecznościom lokalnym i rządom podejmować działania na rzecz przestrzegania praw osób niepełnosprawnych, poprzez opracowanie i wdrażanie środków prawych, politycznych i praktycznych.

Aby ​​podejmowane działania były zgodne z wymogami Konwencji, a także wdrażane skutecznie i efektywnie, art. 33 ust. 2 Konwencji ONZ w sprawie praw osób niepełnosprawnych (KPON) zobowiązuje Państwa – Strony Konwencji do ustanowienia ram w celu upowszechniania, ochrony i monitorowania wdrażania KPON.

Jako strona KPON UE wyznaczyła takie ramy w obszarach należących do jej kompetencji, które obejmują:

• prawodawstwo i politykę UE: zakaz dyskryminacji, prawa pasażerów, finansowanie z funduszy UE etc.
• administrację publiczną w UE: selekcja personelu, dostęp do dokumentów etc.

Unijne ramy stanowią uzupełnienie krajowych ram monitorowania, które upowszechniają, chronią i monitorują KPON w państwach członkowskich UE.

Ramy zaczęły obowiązywać w 2013 r., na podstawie wniosku Komisji, który został zatwierdzony przez Radę UE w 2012 r.

Kim są członkowie?

Unijne Ramy obejmują:

• Parlament Europejski
• Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich
• Agencję Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA)
• Europejskie Forum Osób Niepełnosprawnych (EDF)

Komisja Europejska należała do Ram UE do końca 2015 r., kiedy to ogłosiła zamiar wycofania się z nich po publikacji Wniosków końcowych na temat UE przez Komitet ONZ ds. praw osób niepełnosprawnych (Komitet PON). Od tego czasu Komisja Europejska nie uczestniczy w działaniach podejmowanych przez Ramy UE.

Czym zajmują się członkowie?

W zależności od posiadanych kompetencji i uprawnień, członkowie wspólnie:

• upowszechniają,
• chronią, i
• monitorują

wdrażanie KPON przez UE.

Ramy UE aktywnie uczestniczą również w przeglądzie wdrażania KPON przez UE, który przeprowadza Komitet ONZ ds. praw osób niepełnosprawnych (Komitet PON). Komitet PON, który jest tzw. „organem traktatowym” w stosunku do KPON, bada, czy strony Konwencji wypełniają swoje zobowiązania z niej wynikające.

Pierwszy przegląd wdrażania przez UE Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych miał miejsce w 2015 r.; w rezultacie Komitet ONZ ds. Praw Osób z Niepełnosprawnościami ogłosił, że drugi i trzeci przegląd odbędą się równocześnie w 2020 r.

Jak to wygląda w praktyce?

Uczestnicy dzielą się informacjami i omawiają podejmowane przez siebie działania. Przyjmują program prac, który może obejmować działania realizowane wspólnie przez kilku członków, lub przez Ramy jako całość.

Przewodniczący Programu Ramowego UE jest powoływany na jeden rok; obowiązuje system rotacji. Przewodniczący dba o przestrzeganie zasady kolegialności, która jest fundamentalnym elementem metod pracy w ramach programu ramowego. Obecnie Programowi Ramowemu UE przewodniczy Europejska Rzecznik Praw Obywatelskich..

Sekretariat Ram UE, również powołany na dwuletnią kadencję, koordynuje organizację i przygotowuje posiedzenia. Funkcje Sekretariatu również pełni obecnie FRA.

• Przepisy operacyjne (role Przewodniczącego i Sekretariatu, metody pracy)

Posiedzenia Ram UE odbywają się przynajmniej dwa razy w roku. Decyzje podejmowane są w drodze konsensusu.

• Programy posiedzeń i protokoły

Krajowe ramy monitorowania

Ramy UE uzupełniają krajowe ramy monitorowania w państwach członkowskich Unii Europejskiej, odpowiedzialne za promowanie, ochronę i monitorowanie KPON i jej wdrażanie na szczeblu krajowym. Mogą one przybierać różne formy i składać się z kilku organizacji, takich jak:

• krajowe organy ds. równości,
• rzecznicy praw obywatelskich,
• krajowe instytucje ds. praw człowieka,
• komitety monitorujące, w których zasiadają przedstawiciele organizacji zajmujących się prawami osób niepełnosprawnych.

 Ramy UE podejmują działania sprzyjające synergii z krajowymi ramami monitorowania. Na przykład co roku organizowane są posiedzenia z przedstawicielami krajowych mechanizmów kontrolnych z państw członkowskich UE w celu wymiany informacji i koordynacji działań.

Sieci monitorujące

Niektórzy członkowie krajowych ram monitorowania współpracują na szczeblu europejskim:

• Grupa Robocza ds. Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych Europejskiej Sieci Narodowych Instytucji Praw Człowieka zrzesza krajowe instytucje ds. praw człowieka, które stanowią część krajowych ram monitorowania. Kilku członków Ram UE, tj. Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich, Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej oraz Europejskie Forum Osób Niepełnosprawnych posiadają status obserwatora;
• Equinet, Europejska Sieci Organów ds. Równego Traktowania, skupia ponad 40 organizacji uprawnionych do zwalczania dyskryminacji o różnym podłożu, w tym dyskryminacji związanej z niepełnosprawnością we wszystkich 28 państwach członkowskich UE, a także w Albanii, Byłej Jugosłowiańskiej Republice Macedonii, Czarnogórze, Norwegii i Serbii;
• Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich koordynuje Europejską Sieć Rzeczników, na która składa się ponad 95 biur w 36 państwach europejskich. Niektórzy z jej członków pełnią funkcję organów monitorowania Konwencji ONZ.