Rok 2020 przyniósł zarówno postęp, jak i regres
pod względem ochrony praw podstawowych.
Sprawozdanie FRA na temat praw podstawowych
z 2021 r. zawiera przegląd najważniejszych zmian,
jakie miały miejsce w tym obszarze, wskazując
zarówno na osiągnięcia, jak i kwestie, które nadal
wymagają stosownych działań.
W niniejszym streszczeniu zaprezentowano główne
spostrzeżenia zawarte w drugim sprawozdaniu
głównym FRA z przeprowadzonego badania
dotyczącego praw podstawowych. W ramach
badania zebrano informacje od około 35 tys. osób
dotyczące ich doświadczeń, poglądów i opinii
na temat szeregu kwestii w różny sposób
związanych z prawami człowieka.
W sprawozdaniu FRA na temat sztucznej inteligencji i praw podstawowych przedstawiono konkretne przykłady tego, w jaki sposób przedsiębiorstwa i administracje publiczne w UE wykorzystują lub próbują wykorzystywać sztuczną inteligencję. W sprawozdaniu skoncentrowano się na czterech podstawowych obszarach – świadczenia socjalne, prognozowanie kryminologiczne, usługi zdrowotne i reklamy ukierunkowane. W sprawozdaniu omówiono potencjalne skutki dla praw podstawowych i przeanalizowano, w jaki sposób prawa te są uwzględniane przy wykorzystywaniu lub opracowywaniu zastosowań sztucznej inteligencji.
Krajowe instytucje praw człowieka (NHRI) stanowią istotną część systemu ochrony praw człowieka na szczeblu krajowym. Poprzez podnoszenie świadomości, udzielanie porad, monitorowanie i pociąganie władz do odpowiedzialności odgrywają one główną rolę w podejmowaniu wielkich wyzwań współczesnego świata związanych z prawami człowieka – rozwiązując zarówno utrzymujące się problemy, takie jak dyskryminacja i nierówność, jak i wciąż pojawiające się nowe problemy, takie jak wpływ sztucznej inteligencji i pandemii COVID-19 na prawa człowieka.
W niniejszym streszczeniu zaprezentowano główne
spostrzeżenia zawarte w pierwszym sprawozdaniu
FRA z przeprowadzonego badania dotyczącego praw
podstawowych. W ramach badania zebrano
informacje od około 35 tys. osób dotyczące ich
doświadczeń, poglądów i opinii na temat szeregu
kwestii w różny sposób związanych z prawami
człowieka.
W niniejszym dokumencie zwraca się szczególną uwagę
na stosowanie Karty praw podstawowych Unii Europejskiej,
która jest prawnie wiążąca od 10 lat. Na szczeblu unijnym
stała się ona bardziej widoczna i zapoczątkowała nową
kulturę praw podstawowych. Na szczeblu krajowym
świadomość i stosowanie Karty są ograniczone. Sądy w coraz
większym stopniu stosują Kartę, co pokazuje znaczenie tego
nowoczesnego instrumentu. Niemniej jednak jego stosowanie
przez rządy i parlamenty pozostaje na niskim poziomie.
Przykładowo niewiele wskazuje na to, by ktokolwiek
regularnie kontrolował przepisy krajowe dokonujące
transpozycji prawa Unii pod kątem ich zgodności z Kartą.
Rok 2019 przyniósł zarówno postęp, jak i regres
pod względem ochrony praw podstawowych.
Sprawozdanie FRA na temat praw podstawowych
z 2020 r. zawiera przegląd najważniejszych zmian,
jakie miały miejsce w tym obszarze, wskazując
zarówno na osiągnięcia, jak i kwestie, które nadal
wymagają stosownych działań. W niniejszej publikacji
przedstawiono opinie FRA na temat najważniejszych
zmian, jakie miały miejsce w uwzględnionych
obszarach tematycznych, oraz podsumowanie
dowodów, na których oparto te opinie. W ten sposób
powstał zwięzły, a zarazem bogaty w informacje zarys
głównych wyzwań związanych z prawami
podstawowymi, wobec których staje Unia Europejska
i jej państwa członkowskie.
Niniejsza ulotka pomaga funkcjonariuszom i organom w zrozumiały i przystępny sposób informować osoby wnioskujące o azyl oraz migrantów o przetwarzaniu ich odcisków palców w systemie Eurodac.
Podręcznik Dzieci pozbawione opieki rodzicielskiej znajdujące się w innym państwie członkowskim
UE niż ich własne ma na celu wzmocnienie reakcji wszystkich podmiotów zaangażowanych
w ochronę dzieci. Ochrona tych dziewcząt i chłopców ma nadrzędne znaczenie i jest wynikającym
z międzynarodowych i europejskich ram prawnych obowiązkiem państw członkowskich
UE. W podręczniku skoncentrowano się na dzieciach będących ofiarami handlu ludźmi i dzieciach
zagrożonych, wdrażając działanie określone w komunikacie z 2017 r. w sprawie nasilenia działań
UE wymierzonych przeciwko handlowi ludźmi, oraz uwzględniono określone wzorce, w tym
w odniesieniu do aspektu płci przestępstwa.
Rok 2018 przyniósł zarówno postęp, jak i regres pod względem ochrony praw podstawowych. Sprawozdanie FRA na temat praw podstawowych z 2019 r. zawiera przegląd najważniejszych zmian, jakie miały miejsce w tym obszarze, wskazując zarówno na osiągnięcia, jak i kwestie, które nadal wymagają stosownych działań. W niniejszej publikacji przedstawiono opinie FRA na temat najważniejszych zmian, jakie miały miejsce w uwzględnionych obszarach tematycznych, oraz podsumowanie dowodów, na których oparto te opinie.
Państwa członkowskie mają wyraźny obowiązek promowania stosowania Karty. Niniejsze noty informacyjne dla poszczególnych krajów wspierają te starania, podając przykłady wykorzystania Karty i podkreślając, w jaki sposób wnosi ona wartość dodaną.
Niniejsze streszczenie przedstawia główne wnioski z drugiego badania przeprowadzonego przez FRA, dotyczącego doświadczeń ludności żydowskiej dotyczących przestępstw z nienawiści, dyskryminacji i antysemityzmu w Unii Europejskiej – największego badania ludności żydowskiej kiedykolwiek przeprowadzonego na świecie.
Jako bardzo nowoczesny katalog praw człowieka, zawierający wiele praw, których
nie ma w ustanowionych już kartach praw, Karta rzeczywiście wygląda imponująco
na papierze. Ci, którym znane są główne zasady prawa UE, zwykle bez problemu są
w stanie wyrecytować, że Karta jest zawsze wiążąca dla UE, a dla państw członkowskich
wyłącznie w zakresie, w jakim „stosują one prawo Unii”. Ale co tak naprawdę
oznacza ten często cytowany fragment z art. 51 Karty?
Niniejszych 10 zasad stanowi podsumowanie najważniejszych kwestii podnoszonych przez osoby zajmujące się komunikacją i specjalistów z różnych dziedzin podczas spotkań ekspertów, seminariów specjalistycznych i grup dyskusyjnych organizowanych przez FRA w 2017 i 2018 roku.
Szybki rozwój technologii informacyjnych skutkuje rosnącą potrzebą skutecznej ochrony danych osobowych –
prawa zagwarantowanego w aktach prawnych zarówno Unii Europejskiej (UE), jak i Rady Europy (RE). Postęp
technologiczny przesuwa na przykład granice nadzoru, przechwytywania łączności i przechowywania
danych, co stanowi poważne wyzwanie w kontekście zapewnienia możliwości egzekwowania tego ważnego
prawa. Niniejszy podręcznik ma stanowić wprowadzenie do tej powstającej dziedziny prawa dla prawników
praktyków, którzy nie specjalizują się w ochronie danych. Zawiera on ogólny przegląd obowiązujących ram
prawnych UE i RE.
Organizacje społeczeństwa obywatelskiego w Unii Europejskiej odgrywają kluczową rolę w promowaniu praw podstawowych, lecz misja ta staje się coraz bardziej utrudniona zarówno ze względu na ograniczenia prawne, jak i praktyczne. Chociaż wyzwania istnieją we wszystkich państwach członkowskich UE, ich dokładny charakter i zasięg są zróżnicowane. Zasadniczo brakuje danych i badań na ten temat, w tym badań porównawczych.
Dlatego też sprawozdanie FRA analizuje różne rodzaje i wzorce wyzwań stojących przed organizacjami społeczeństwa obywatelskiego działającymi na rzecz praw człowieka w UE. Podkreśla ono także obiecujące praktyki, które mogą tym niepokojącym wzorcom przeciwdziałać.
W obliczu rosnących zagrożeń, jakie w UE powodują terroryzm, cyberataki i rozbudowane transgraniczne sieci przestępcze, praca służb wywiadowczych ma teraz jeszcze bardziej pilny, złożony i międzynarodowy charakter. Praca tych służb może silnie ingerować w prawa podstawowe, zwłaszcza prawo do ochrony danych i prywatności. Nieustanny postęp technologiczny może pogłębiać zagrożenie taką ingerencją, lecz skuteczne środki odwoławcze i nadzór mają szansę ograniczyć potencjał nadużyć.
W niniejszym sprawozdaniu określa się podejścia państw członkowskich do wymogów dotyczących wieku i ograniczeń w zakresie uczestnictwa dzieci w postępowaniach sądowych; gwarancje proceduralne oraz prawa dzieci biorących udział w postępowaniu karnym; a także kwestie dotyczące pozbawiania dzieci wolności.
Europejskie prawo antydyskryminacyjne, ukonstytuowane w szczególności w unijnych dyrektywach dotyczących niedyskryminacji oraz art. 14 i Protokole nr 12 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, zakazuje dyskryminacji w różnych kontekstach i z różnych przyczyn. W niniejszym podręczniku przeanalizowano europejskie prawo antydyskryminacyjne pochodzące z tych dwóch uzupełniających się źródeł, sięgając do nich wymiennie w tych obszarach, w których się pokrywają, i podkreślając istniejące różnice.